Waarom samenwerking meer is dan het bespreken van de inhoud
Wie herkent het niet: de ‘samenwerking’ tussen middelbare scholieren die gezamenlijk een werkstuk moeten maken. Ze verdelen onderling de taken, elk teamlid doet een hoofdstuk, op het eind doen ze een nietje door alle losse hoofdstukken en leveren hun werkstuk in. Soms gaat het in organisaties niet anders: veel focus op de inhoud en weinig oog voor de samenwerking. Dat is jammer want goede samenwerking kan de inhoud ten goede komen.
Door Peter de Roode, organisatieadviseur en verbonden als coach aan de leergang Systeeminnovatie.
Goed samenwerken gaat niet vanzelf, daar moet je iets voor doen of juist iets voor nalaten. In de leergang Systeeminnovatie maken we de deelnemers bewust dat ‘het zenden van inhoud’ weliswaar niet verkeerd is, maar onvoldoende aanzet tot samenwerking. We spreken in dat geval van IK-taal, we nemen daarbij de ruimte om ons eigen verhaal te doen. Dat gaat meestal wel goed omdat we de veiligheid voelen in onze inhoudelijke kennis.
Wat vervolgens nodig is, is dat we de bereidheid hebben om te luisteren naar de ander over wat jij zojuist gezegd hebt. We spreken in dit geval van JIJ-taal: nu geef je de ander de ruimte om te reageren. Omdat mensen verschillend zijn is de kans zeer groot dat de ander er net iets anders over denkt, andere opvattingen heeft over jouw idee. In de praktijk gaat dat vaak al wat minder soepel. Vervolgens komt het erop aan om WIJ-taal te creëren; de ruimte met de ander te delen. Daarin verenig je jouw perspectieven met die van de ander en stel je bijvoorbeeld de vraag: ‘Hoe brengen we dit alles bij elkaar?’ Het zal je niet verbazen dat deze stap heel lastig is: het vraagt moed en goede communicatieve vaardigheden – maar er is ook veel mee te winnen.
Drie talen, vier rollen
Simpel toch deze drie talen? Nou nee. Het bewust zijn dat we in drie samenwerkingstalen kunnen spreken is helemaal geen gemeengoed: noch op de middelbare school, noch bij politici of in allerlei talkshows, noch in organisaties. Het goede nieuws is dat ‘die talen’ aan te leren vaardigheden zijn. Een van die vaardigheden is dat je in een andere rol stapt tijdens een overleg. In de leergang definiëren we vier rollen: de Initiatiefnemer, de Volger, de Criticus en de Omstander. We pleiten ervoor om zo nu en dan de rol van de Omstander in te nemen. In die rol ben je niet voor of tegen het voorstel van de Initiatiefnemer maar bekijk je het voorstel vanuit meerdere perspectieven en probeer je de partijen dichter bij elkaar te brengen. Niet door iets te ‘menen’ maar door te ‘onderzoeken’.
Zo kun jij een actieve bijdrage leveren aan het verbeteren van de samenwerking. In de leergang Systeeminnovatie maken we je bewust van de rollen die tijdens een samenwerking worden ingenomen en wat je kunt doen om van rol te switchen.